Artykuł partnera

W artykule przedstawiono rozliczanie pracownika z ustawowymi kosztami uzyskania przychodu oraz częściowo z 50% kosztami wynikającymi z przeniesienia przez pracownika na pracodawcę autorskich praw majątkowych do wykonywanego dzieła. Wskazano obowiązujące akty prawne. Podano przykład implementacji rozliczeń w programie kadrowo-płacowym.

50% koszty z tytułu przeniesienia praw autorskich

Zgodnie art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (pdof), koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, lub rozporządzania przez nich tymi prawami określa się w wysokości 50% uzyskanego przychodu.

3) z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem ust. 9a, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód;

Kwota przychodów, do której można zastosować 50% koszty jest ograniczona, zgodnie z art. 22 ust. 9a ustawy:

9a. W roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 9 pkt 1–3, nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Jest to bardzo atrakcyjna wysokość kosztów uzyskania przychodu, która znacząco zmniejsza należny podatek dochodowy, ale musi być stosowana z rozwagą. Zgodnie z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). 

2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);

2) plastyczne;

3) fotograficzne;

4) lutnicze;

5) wzornictwa przemysłowego;

6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;

7) muzyczne i słowno-muzyczne;

8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;

9) audiowizualne (w tym filmowe).

W praktyce 50% koszty uzyskania przychodu mogą przysługiwać pracownikom zatrudnionym np. na wyższych uczelniach, w instytutach naukowych bądź w innych placówkach naukowo-badawczych, informatykom i grafikom tworzącym strony internetowe oraz piszącym programy komputerowe, artystom wykonującym pracę w teatrze, filharmonii lub innej podobnej instytucji. Podwyższone koszty dotyczą zwykle części przysługującego wynagrodzenia – pozostała część jest rozliczana z kosztami ustawowymi.

Prawa autorskie w umowie o pracę

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę odliczają od przychodu opodatkowanego tzw. koszty ‚ustawowe’, w zryczałtowanej kwocie, wynikającej z art. 22 ust. 2 ustawy o pdof. Przykładowo, w 2017 roku koszty te wynoszą miesięcznie 111,25zł lub 139,06zł – podwyższone koszty mają zastosowanie w przypadku, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy.

Czy w przychodach pracownika zatrudnionego na umowę o pracę może się również znajdować wynagrodzenie związane z przeniesieniem praw autorskich? Tak, może. Zgodnie bowiem z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

dotyczy to w szczególności programów komputerowych (art. 74):

3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

Należy zwrócić uwagę, że rozliczanie pracownika z kosztami 50% jest możliwe tylko wówczas, gdy umowa o pracę stwierdza, że obowiązki ze stosunku pracy obejmują także działalność twórczą, a honorarium za przeniesienie praw autorskich do utworu stanowi wyodrębnioną część wynagrodzenia. Z umowy o pracę musi jasno wynikać, jaka część wynagrodzenia obejmuje wynagrodzenie autorskie z tytułu przenoszenia przez pracownika z praw autorskich, a jaka dotyczy wynagrodzenia związanego z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Konieczne jest dokładne wyróżnienie tej części wynagrodzenia, która związana jest z wykonywaniem czynności czy prac objętych prawami autorskimi oraz pozostałej jego części związanej z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.

Treść umowy o pracę w przypadku zastosowania 50% kosztów powinna zostać skonsultowana ze prawnikiem tak, aby uniknąć problemów w razie kontroli urzędu skarbowego.

Przykład

Załóżmy, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie 10000zł w dwóch częściach: 2500zł z tytułu obowiązków służbowych i 7500zł z tytułu przeniesienia praw autorskich:

• Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika są następujące: ubezpieczenie emerytalne 976zł (9,76% od 10000zł), rentowe 150zł (1,5% od 10000zł), chorobowe 245zł (2,45% od 10000zł) w sumie 1371zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 776,61zł (9% od podstawy 8629zł).
• Podstawa opodatkowania od 2500zł z tytułu obowiązków służbowych po odliczeniu przypadających na tę kwotę składek 342,75zł oraz przy założeniu kosztów ustawowych 111,25zł wynosi 2046zł.
• Podstawa opodatkowania od 7500zł z tytułu przeniesienia praw autorskich po odliczeniu przypadających na tę kwotę składek 1028,25zł oraz 50% kosztów 3235,88zł, wynosi 3235,87zł.
• W sumie podstawa opodatkowania wynosi 5281,87zł, po zaokrągleniu do pełnych złotych 5282zł. Zaliczka naliczona przy 18% podatku i odjęciu kwoty wolnej 46,33zł wynosi 904,43zł. Zaliczka należna, po odliczeniu 7,75% podstawy ubezpieczenia zdrowotnego 668,75zł i zaokrągleniu do pełnych złotych 236zł.
• Do wypłaty pozostaje 7616,39zł.

Dla porównania, przyjmijmy, że pracownik otrzymał wynagrodzenie 10000zł w jednej części, tylko z tytułu obowiązków służbowych:

• Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika są następujące: ubezpieczenie emerytalne 976zł (9,76% od 10000zł), rentowe 150zł (1,5% od 10000zł), chorobowe 245zł (2,45% od 10000zł) w sumie 1371zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 776,61zł (9% od podstawy 8629zł).
• Podstawa opodatkowania od 10000zł z tytułu obowiązków służbowych po odliczeniu przypadających na tę kwotę składek 1371zł oraz przy założeniu kosztów ustawowych 111,25zł wynosi 8518zł.
• Zaliczka naliczona przy 18% podatku i odjęciu kwoty wolnej 46,33zł wynosi 1486,91zł. Zaliczka należna, po odliczeniu 7,75% podstawy ubezpieczenia zdrowotnego 668,75zł i zaokrągleniu do pełnych złotych 818zł.
• Do wypłaty pozostaje 7034,39zł.

Jak widać, różnica w wypłacie netto wynosi 582zł na korzyść rozliczenia zaliczki z mieszanymi kosztami.

Implementacja w programie kadrowo-płacowym

Automatyzacja wyliczeń wynagrodzeń dla pracowników rozliczanych z mieszanymi kosztami jest w praktyce porządana, jeżeli wyliczenia mają być pozbawione błędów i nie mają zajmować zbyt dużo czasu. Przykładem programu umożliwiającego automatyzację rozliczania honorarium razem z przychodami z tytułu umowy o pracę jest program kadrowo-płacowy SuperPłace.

Szczegóły dotyczące automatyzacji rozliczeń zostały przedstawione w oddzielnym poradniku ‚Wypłata honorarium – 50% koszty w umowie o pracę’, dostępnym na stronie internetowej www.anzasoft.pl/poradniki

Przykładowy wydruk listy płac utworzonej dla pracownika przedstawionego w przykładzie został pokazany na rys. 1, poniżej:

Rys. 1. Wydruk listy płac dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie 10000zł w dwóch częściach: 2500zł z tytułu obowiązków służbowych i 7500zł z tytułu przeniesienia praw autorskich – www.anzasoft.pl.