Nowoczesne urządzenia takie jak smartfony oraz serwisy internetowe w rodzaju Facebooka są niezwykle popularne wśród dzieci i młodzieży. Jednak, jak to zwykle bywa, to powszechne zjawisko ma swoją ciemną stronę – cybernękanie, które staje się coraz większą plagą. Zamiast wdawać się w słowne potyczki na placu zabaw, dzisiejsi uczniowie wykorzystują technologię w celu prowadzenia wojny online. Przypuśćmy, że nastolatek zrobi zdjęcie swoim smartfonem koledze/koleżance z klasy w przebieralni. Następnie umieści je na Facebooku, aby zostało obejrzane przez jak największą liczbę osób. Wtedy ofiara stanie się przedmiotem drwin ze strony znacznie szerszego grona ludzi niż tylko kolegów z klasy. Niezliczona ilość sposobów, na jakie można udostępniać zdjęcia, filmy i komentarze online, sprawia, że cybernękanie ma nieporównywalnie większy zasięg niż jakakolwiek inna forma znęcania się. Kolejnym problemem jest to, że rzucone obelgi mogą pozostać w internecie jeszcze długo po wygaśnięciu konfliktu. Badanie przeprowadzone niedawno na zlecenie Unii Europejskiej w grupie wiekowej 14-17 lat dało niezwykle niepokojące wyniki: około jedna na pięć młodych osób w Europie bezpośrednio doświadczyła cybernękania ^[1].

Młodzi ludzie nigdy nie byli tak biegli w korzystaniu z internetu jak dzisiaj. Według aktualnych statystyk europejskiego urzędu statystycznego Eurostat, 93 procent osób w wieku od 16 do 24 lat mieszkających w Europie regularnie przebywa online. Dla porównania, dla całej europejskiej populacji odsetek ten wynosi 70 procent ^[2]. Jednak pod względem tradycyjnej aktywności internetowej młodzi ludzi pozostają w tyle. Jak pokazuje badanie, w mniejszym stopniu szukają oni konkretnych informacji niż inne grupy wiekowe, rzadziej czytają wiadomości i nie są szczególnie zainteresowani informacjami podróżniczymi czy bankowością online ^[1]. Z drugiej strony, jeżeli chodzi o portale społecznościowe, wyprzedzają o lata świetlne inne grupy wiekowe. Mówiąc krótko, młodzi ludzie są o wiele bardziej zainteresowani komunikacją online, publikowaniem własnych treści i obserwowaniem znajomych online.

Dziewczynki częstszym celem ataków

Cybernękania w żadnym razie nie można bagatelizować. Ponad połowa osób, które go doświadczyły (53,5%), potwierdziła, że nękanie online miało na nich niezwykle negatywny wpływ. Chociaż ofiarą cybernękania mogą paść zarówno dziewczynki, jak i chłopcy, zwykle częściej przydarza się to dziewczynkom.

Z chatroomu do realnego świata

Europejskie badanie dotyczące uzależnienia od internetu przeprowadzone wśród młodzieży w wieku 14-17 lat potwierdza, że prawie wszyscy (92%) ankietowani, którzy regularnie przebywają online, posiadają konto na co najmniej jednym portalu społecznościowym ^[1]. Negatywną stroną tego zjawiska jest fakt, że 63 procent młodych ludzi komunikuje się online również z nieznajomymi. Niemal jeden na trzech respondentów (28,4%) oświadczył, że spotkał się z poznaną przez internet osobą w realnym świecie.

Treści erotyczne a cybernękanie

Technologia pozwala również na łatwy dostęp do treści erotycznych online i wielu dzisiejszych młodych ludzi po raz pierwszy zetknęło się z seksem właśnie w internecie. Średnio dwóch na trzech respondentów (58,8%) przyznało, że widziało treści erotyczne online. Innym bardzo poważnym problemem jest cybernękanie. 21,9 procent respondentów badania stwierdziło, że bezpośrednio doświadczyło nękania przez internet, które przyjmowało różne formy: od ujawnienia informacji prywatnych oraz ciągłego szykanowania po rozpuszczanie nieprawdziwych plotek.

Jak chronić dzieci przed cybernękaniem

Nie ma wątpliwości, że w wielu przypadkach ofiary cybernękania nie są winne przypuszczanych na nie ataków. Jednak młodzi ludzie mogą zminimalizować ryzyko stania się celem takich ataków. Poniżej przedstawiamy porady ekspertów z Kaspersky Lab, które każdy rodzic powinien przekazać swojemu dziecku:

• Nie podawaj zbyt wielu informacji osobistych: Jedną z podstawowych zasad korzystania z internetu jest ostrożność w udostępnianiu informacji osobistych. Dlaczego? Często różne strzępki informacji można sprytnie poskładać w całość, która pozwoli uzyskać pełny profil ofiary. Numery telefonów komórkowych, adresy, informacje dotyczące szkoły oraz jakiekolwiek hasła nigdy nie powinny trafiać na Facebooka.
• Pomyśl, zanim opublikujesz: Wiele kłótni prowadzonych przez internet wynika stąd, że ludzie chcą uzewnętrznić swoje żale i umieszczają posty, nie myśląc o konsekwencjach. Problem polega na tym, jeżeli coś zostanie opublikowane online, może zostać udostępnione w wielu miejscach, co może przynieść o wiele bardziej nieprzewidziane efekty niż nierozważna uwaga poczyniona podczas realnej rozmowy. Dlatego zawsze powinieneś pomyśleć o potencjalnych konsekwencjach, zanim umieścisz coś w sieci.
• Nie nękaj innych: Osoby, które nie chcą same być nękane, nie powinny szkalować innych online.
• Zapewnij pomoc: Jeżeli dowiesz się, że ktoś jest nękany online, zamiast zignorować sprawę, pomóż mu. Najprostszym i najlepszym rozwiązaniem jest poinformowanie o sprawie nauczyciela lub rodzica.

Co mogą zrobić rodzice

Eksperci zgadzają się, że w większości przypadków dzieci zbyt długo czekają z przyznaniem się swoim rodzicom, że są nękane online. Dlatego dorośli powinni interesować się tym, co ich pociechy robią w internecie. To oznacza, że nie tylko muszą mieć oko na komputer swoich dzieci, ale również sprawdzać smartfony z dostępem do internetu. Jeżeli Twoje dziecko padnie ofiarą cybernękania, powinieneś podjąć następujące działania:

• Zareaguj szybko: Nie odkładaj problemu na później. Im dłużej będziesz czekał, tym szerzej rozprzestrzenią się plotki i zdjęcia.
• Zgromadź informacje: Zbierz możliwie jak najwięcej danych dotyczących miejsca incydentu i zamieszanych w niego osób. Najlepszym dowodem są zrzuty ekranu.
• Poinformuj operatorów strony: Nie istnieje niestety żadna standardowa procedura postępowania w przypadku cybernękania, stosowana przez portale społecznościowe. Koniecznie jednak trzeba podjąć jakieś działania. Na Facebooku, na przykład, można zgłosić obelżywe posty, a administracja zdecyduje, czy dany post stanowi naruszenie.
• Wypróbuj najszybsze rozwiązanie: To, czy dziecko jest szykanowane na placu zabaw czy na Facebooku, w większości przypadków nie ma tak naprawdę znaczenia. Niezależnie od tego, gdzie ma miejsce nękanie, rodzice zawsze powinni próbować rozwiązać sprawę najpierw poprzez wspólną rozmowę.
• Zawiadom władze: Jeżeli nękanie jest zakrojone na szeroką skalę lub pojawiły się pogróżki, zawsze możesz powiadomić odpowiednie władze.

Więcej informacji dotyczących cybernękania i ogólnych problemów, z jakimi może się wiązać aktywność online dzieci i młodzieży, można znaleźć na oficjalnej stronie Dnia Bezpiecznego Internetu: http://dbi.saferinternet.pl.

Informację można wykorzystać dowolnie z zastrzeżeniem podania firmy Kaspersky Lab jako źródła.

[1] http://www.eunetadb.eu/files/docs/FinalResearchInternet-PL.pdf
[2] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-12-050/EN/KS-SF-12-050-EN.PDF.