Dotychczas „bransoletki” założono znikomej liczbie skazanych, którzy dzięki nich odbywają karę w domu. System w założeniu miał być tańszy, ale na razie jest droższy, bo nie działa „efekt skali” a koszty wdrożenia są wysokie. „Obroże” są szansą na uniknięcie demoralizacji drobnych przestępców przez pobyt w więzieniu.
Wiadomo: więzienie, zwłaszcza w polskim wydaniu, bardziej demoralizuje niż resocjalizuje. Poza tym teoretycznie, w przeliczeniu na skazanego, koszty utrzymania go w zakładzie karnym są wyższe, niż założenie mu elektronicznego dozoru w jego własnym domu. Tak jednak nie jest (przeczytaj dlaczego).
SDE w dotychczasowej praktyce
W związku z dotychczasowym fiaskiem idei bransoletek elektronicznych dla więźniów, rząd dziś zastanawia się nad projektem nowelizacji ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości propozycja zmiany ma gruntownie zreformować funkcjonujący od 1 września 2009 r. system dozoru elektronicznego (SDE) i sprawić, że będzie on znaczenie częściej wykorzystywany w więziennictwie.
Jak dotychczas w ciągu pół roku w sądach apelacji warszawskiej orzeczono jedynie ok pół setki dozorów systemem elektronicznym. W tym samym okresie do sądów trafiło ponad 400 wniosków o odbywanie kary w tym systemie.
Nowelizacja
Podane statystyki mają się polepszyć właśnie dzięki nowelizacji obowiązujących przepisów. Przede wszystkim ma ulec rozszerzeniu katalog skazanych, którzy będą mogli zostać beneficjentami SDE. Obecnie na otrzymanie elektronicznej “obroży” mogą liczyć wyłącznie skazani na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą sześciu miesięcy (pod warunkiem jednak, że nie zaczęli już jej odbywać, a nie minął im jeszcze termin stawiennictwa do zakładu karnego) oraz skazani na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, jeżeli czas do odbycia tej kary nie przekracza sześciu miesięcy. Poza więzieniem kary dziś nie mogą odbywać sprawcy przestępstw umyślnych oraz skazani na pozbawienie wolności za przestępstwa skarbowe uprzednio skazani na taką karę.
W zamierzeniu Ministerstwa Sprawiedliwości sąd penitencjarny będzie mógł udzielać zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE, jeśli nie przekracza ona 1 roku. Warunkiem jest by skazany miał określone miejsce stałego pobytu oraz pisemną zgodę osób pełnoletnich, które miałyby wspólnie z nim zamieszkiwać.
Reforma dozoru elektronicznego nie tylko ma rozszerzyć możliwość alternatywnego odbywania kary w domu, ale także uprościć procedury przyznawania elektronicznych bransoletek. Zastosowanie dozoru elektronicznego będzie podlegać indywidualnej ocenie sądu penitencjarnego (on właśnie będzie decydował o zastosowaniu SDE). Ministerstwo chce także zrezygnować z obowiązku uzyskiwania wcześniejszej zgody skazanego na objęcie dozorem elektronicznym.
Ważną zmianą jest to, iż skazany nie będzie już ponosił kosztów wykonania kary. Dotychczas było to 80 zł za “zaobrączkowanie” + 2 zł za każdy dzień odbywania kary. Resort chce też zrezygnować z przepisu, zgodnie z którym skazany odbywający karę pozbawienia wolności w SDE oddawany był obligatoryjnie pod dodatkowy dozór sądowego kuratora zawodowego. I dobrze – jeden dozór (elektroniczny) wystarczy a kuratorów jest i tak zbyt mało do potrzeb.
Jak się oblicza, dzięki zmianie ustawy szansę na odbywanie kary więzienia w swoich domach miałoby nawet jedenaście tysięcy skazanych. Oznacza to, że o elektroniczną bransoletę będzie mógł się starać statystycznie co ósmy z osadzonych.
Podsumowując karę w warunkach dozoru elektronicznego mogą odbywać:
- skazani na karę nieprzekraczającą 1 roku pozbawienia wolności
- posiadający miejsce stałego pobytu i odpowiednie warunki mieszkaniowe
- nieskazani w warunkach recydywy
- posiadający zgodę sądu penitencjarnego
- mający zgodę osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących
niestwarzający zagrożenia dla społeczeństwa i nieznacznie zdemoralizowani
