Jest szansa, aby 541 komputerów w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych działało na open source. Na wniosek Fundacji Wolnego i Otwartego Oprogramowania Fundusz zmodyfikował pod tym kątem dokumentację ostatnio ogłoszonego przetargu.
Sprawa dotyczy zamówienia publicznego na „Dostawę zestawów komputerowych i laptopów” opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 22 września 2012 r. (TED.300560-2012, nr ref. postępowania ZP/09/12). Szacowana wartość przetargu wynosi ok. 2,5 mln złotych brutto, a wadium określono na poziomie 45 tys. zł. Termin składania ofert ustalono na 29.10.2011 r. Dokumentacja przetargowa dostępna jest na stronie internetowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pierwotnie w Opisie Przedmiotu Zamówienia zamieszczono wymóg dostarczenia komputerów z zainstalowanym systemem operacyjnym „Microsoft Windows 7 Professional”. Co istotne wymóg ten dotyczył wszystkich zamawianych w tym przetargu 541 komputerów (tj. Jednostka centralna Typ 1 – 263 sztuki; Typ 2 – 104 sztuki; Typ 3 – 29 sztuk oraz Laptopy 14” – 20 sztuk i Laptopy 15” – 125 sztuk). Tymczasem zgodnie z obowiązującymi przepisami Prawa Zamówień Publicznych (PZP) Zamawiający nie może opisywać przedmiotu zamówienia w sposób, który faworyzowałby konkretne rozwiązania (w przedmiotowym postępowaniu tyczy się to systemu operacyjnego Microsoft Windows 7 Professional). Wskazanie z nazwy konkretnego produktu od konkretnego producenta narusza bowiem podstawowe zasady PZP tj. zachowanie uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców (naruszenie art.7 ust.1 PZP) oraz prawidłowe opisanie przedmiotu (naruszenie art.29 ust.2 i 3 PZP). Co istotne PFRON użył wskazania na konkretny system operacyjny nawet bez możliwości zaoferowania przez Wykonawców rozwiązań równoważnych! Wobec powyżej stwierdzonych nieprawidłowości Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania zwróciła się do Zamawiającego z wnioskiem o sanację postępowania i dostosowanie dokumentacji do obowiązujących przepisów PZP. We wniosku podkreślono, że na rynku istnieje szereg różnych systemów operacyjnych, stąd nie ma uzasadnionej potrzeby na wskazywanie z nazwy konkretnych produktów od konkretnego producenta oraz o obowiązku dopuszczenia możliwości składania ofert równoważnych. PFRON został również poinformowany, iż Urząd Zamówień Publicznych biorąc pod uwagę specyfikę produktów jakimi są systemy operacyjne oraz pakiety biurowe (tj. skomplikowany opis techniczny), przygotował dla Zamawiających „Rekomendacje dotyczące udzielania zamówień na dostawę zestawów komputerowych”, (UZP, Warszawa 2012 r). oraz „Rekomendacje udzielania zamówień publicznych na systemy informatyczne”, (UZP, Warszawa 2009 r.), które mogą posłużyć jako wzorzec do wypracowania optymalnego i zgodnego z przepisami PZP opisu przedmiotu zamówienia.
Co cieszy PFRON uwzględnił przedstawione przez Fundację uwagi. W OPZ pojawiła się możliwość zaoferowania przez wykonawców rozwiązań równoważnych do systemu operacyjnego „Microsoft Windows 7 Professional” wraz z opisem warunków równoważności. Zamawiający zaznaczył jednak, iż zaoferowany przez wykonawców system musi zapewnić możliwość instalacji i poprawnego działania szeregu aplikacji wykorzystywanych przez zamawiającego (z czego część jest ściśle zintegrowana z pakietem MS Office). Dodatkowo jedna z aplikacji (System Obsługi Finansowej) wymaga przeglądarki Internet Explorer. Ponadto zamawiający zaznaczył, iż „W przypadku zaoferowania przez Wykonawcę rozwiązania równoważnego, Wykonawca jest zobowiązany do pokrycia wszelkich możliwych kosztów, wymaganych w czasie wdrożenia oferowanego rozwiązania, w szczególności związanych z dostosowaniem infrastruktury informatycznej, oprogramowania nią zarządzającego, systemowego i narzędziowego (licencje, wdrożenie), poziomu serwisu gwarancyjnego (nie gorszego niż obecnie posiadany) oraz kosztów certyfikowanych szkoleń dla administratorów i użytkowników oferowanego rozwiązania”. Wymienione przez zamawiającego obostrzenia ukazują, iż działanie dotychczas wdrożonych w Funduszu aplikacji w dużym stopniu uzależnione jest od programów firmy Microsoft (tzw. zjawisko vendor lock-in). Można mieć nawet wrażenie, iż zamawiający w pewien sposób obawia się możliwości zaoferowania przez wykonawców rozwiązań innych niż pierwotnie wskazane, z góry przyjmując, iż tylko te mogą gwarantować działanie posiadanych aplikacji. Przypuszczalnie to było powodem wskazania w pierwszej wersji OPZ na konkretny z nazwy produkt oraz umieszczenie w wersji poprawionej szeregu wymogów, które ukazują dotychczasowy monopol produktów Microsoftu w obsłudze aplikacji Funduszu. Jednak tym bardziej istotne jest podejmowanie działań, które mogą ten stan rzeczy zmienić, tj. dopuszczanie w przetargach możliwości składania ofert na rozwiązania innych producentów. Tylko to da gwarancję odejścia od bardzo niebezpiecznego zjawiska vendor lock-in. Z pewnością pierwszy krok ku temu został poczyniony. Ważne, że PFRON nie zbagatelizował uwag Fundacji i zmodyfikował dokumentację przetargową, co można uznać za spory sukces – zarówno Zamawiającego jak i FWIOO. Pozostaje mieć nadzieję, że wśród przedłożonych przez wykonawców ofert, będą i takie zakładające wykorzystanie Wolnego i Otwartego Oprogramowania. Ważne, że zmodyfikowana wersja dokumentacji przetargowej taką szansę daje.
