Co dalej z grafiką pod Linuksem?

Jak pewnie wszyscy już wiedzą, podsystem grafiki pod Linuksem przechodzi właśnie zasadniczą, zakrojoną na wiele miesięcy przebudowę. Jeśli komuś nie wystarczy prosta konstatacja, że z tego powodu czasem pojawiają się niespodziewane problemy, to warto trochę poczytać co się zmienia i właściwie dlaczego.

Bardzo przystępne wyjaśnienie na temat tych zmian opisał na łamach Free Software Magazine Mitch Meyran. Jak dotąd powstały dwa spore artykuły poświęcone renowacji linuksowej grafiki.

Pierwszy z nich został opublikowany na początku zeszłego miesiąca. Autor opowiada w nim o systemie akceleracji grafiki w Xorg z uwzględnieniem podziału zadań między DDX, DRI/DRM i GLX, omawia zmiany wprowadzone przy okazji Compiza (XGL oraz AIGLX) oraz chyba najciekawsze: plan obecnej przebudowy (GEM, DRI2, Gallium3D). Kilka dni temu magazyn opublikował drugi artykuł, rozwijający kwestie DRI/DRM oraz wyjaśniający skąd się wzięła potrzeba napisania DRI2. W tym tekście znajdziecie także zwięzłe wyjaśnienie do czego w nowoczesnym podsystemie grafiki służy LLVM.

Poza tymi artykułami warto także przeczytać niedawny wpis Johna Bridgmana “How the X (aka 2D) driver affects 3D performance” o wpływie trybu pracy z pamięcią na wydajność, natomiast więcej o podstawach działania X Window System pod Linuksem można poczytać po polsku m.in. w “Stanie grafiki w Linuksie” Jona Smirla z 2005 r. i “Od AIGLX do serwera X, czyli wprowadzenie do technik wyświetlania obrazu w Linuksie” (2007).

Nie tylko podsystem grafiki pod Linuksem właśnie poddaje się zasadniczym przemianom. Także obsługa dźwięku w ostatnich latach przechodzi od standardów lat 90. do współczesności.

żadnych reklam, sama wiedza.

Zarejestruj się na BEZPŁATNY NEWSLETTER i raz w tygodniu otrzymuj najważniejsze wiadmości
ze świata IT, nowych technologii i kryptowalut.

Bez reklam.

  1. Awatar marian
    marian

    Wszystko super pieknie ale mogl tez by ktos sie zainteresowac softem do kontroli samych kart graficznych, np obnizania taktowania i kontroli obrotow predkosci wiatraka (szczegolnie w radeonach to drugie bardzo by mi sie przydalo)…

    1. Awatar CeCeron
      CeCeron

      Ty już się zainteresowałeś, działaj 😉

      1. Awatar autumnlover
        autumnlover

        a później się dziwią że jest mniej niż 1%

        1. Awatar Michal
          Michal

          a pozniej sie dziwia, ze pozostale 99% spoleczenstwa to bezmuzgi i nieroby.

        2. Awatar Michal
          Michal

          *mozgi*

        3. Awatar ja
          ja

          no to żeś pojechał po bandzie, chłopaku

        4. Awatar ja
          ja

          oczywiście powyższe jest odpowiedzią na "a pozniej sie dziwia, ze pozostale 99% spoleczenstwa to bezmuzgi i nieroby."

    2. Awatar Sławek
      Sławek

      Może nowy model jakoś rozwiąże problem. Obecnie powinien istnieć tylko jeden sterownik, a karta grafiki nie powinna być restartowana.

    3. Awatar torero
      torero

      Jeśli takie rzeczy działają Ci na nerwy, to trzeba zwracać na to uwagę przy kupnie karty albo zainstalować chłodzenie wodne, a nie próbować software'owo rozwiązywać niedogodności sprzętowych 🙂

    4. Awatar Maciej Piechotka
      Maciej Piechotka

      Co do taktowania na radeonach to są rovclock i DynamicClocks.

      1. Awatar ubik
        ubik

        do nvidii jest nvclock

        1. Awatar Mieszko Kaczmarczyk
          Mieszko Kaczmarczyk

          @ubik:
          do nvidii jest powermizer

      2. Awatar marian
        marian

        @CeCeron, gdyby mój poziom wiedzy na temat programowania był na tyle wysoki, że potrafiłbym napisać taką aplikację, to wiedz, że już dawno by była dostępna 😛

        @torero, i przez takie głupie teksty cholera bierze człowieka. Jak kupowałem komputer, to nie wiedziałem, że kiedyś mój sprzęt będzie działał pod linuksem. Chłodzenie wodne to za duży wydatek, niestety 500 zł na mojego dziadka to trochę za dużo. Software'owa kontrola jest ok, gdy można coś kontrolować. Pod windowsem używałem ATI Tray Tool, a pod linuksem musiałem fizycznie odpiąć wentylator od PCB karty graficznej…

        @Maciej Piechotka, dzięki za informacje (:

        1. Awatar CeCeron
          CeCeron

          Tak sobie żartowałem tylko 😉

          Jak widzisz, ktoś jednak się tym oprócz Ciebie interesuje.

    5. Awatar Mieszko Kaczmarczyk
      Mieszko Kaczmarczyk

      @marian:
      Nie wiem jak jest w radeonach ale do nVidii to tu jest opis parametrów do x.org: http://www.nvnews.net/vbulletin/showthread.php?t=…
      .
      Natomiast co do radeonów – to mam jednego w klaptopie i chetnie bym sie dowiedział co moze być przyczyną, ze jak go wybudzam z hibernacji to zamiast Xów odpala mi się (nie zawsze) 2 białe kwadraty w dolnych rogach a komp sie wiesza. Do logów nic nie trafia.

      1. Awatar marian
        marian

        No niestety instrukcja do nv mnie nie zadowala, bo mam tego zakichanego radeona…

      2. Awatar jr
        jr

        @Mieszko Kaczmarczyk:
        Spróbuj wyłączyć framebuffer – u mnie pomogło.

  2. Awatar kocio
    kocio

    U, jak ładnie — wyszła troszkę "laurka" na 25. urodziny X, bo to było nawet dokładnie w czerwcu =} :
    http://pl.wikipedia.org/wiki/X_Window_System#Historia

  3. Awatar Magnes
    Magnes

    Podoba mi się użycie "prosta" i "konstatacja" w jednym poście. Przyznać się, kto (poza mną) sprawdzał to słowo w słowniku? 🙂

    1. Awatar kocio
      kocio

      Co za towarzystwo — byle "konstatację" trzeba sprawdzać w słowniku, a taką "implementację" z kolei wszyscy rozumieją. =}

      1. Awatar tolep
        tolep

        LMAO, to Ci się udao 🙂

  4. Awatar Teodorka
    Teodorka

    czemu xorg wyłączyło ctrl+alt+backspace? :/

    1. Awatar Domker_
      Domker_

      A trudno włączyć? > Ustawienia systemowe > Ekran > zaznaczyć checkboxa i gotowe 🙂

      1. Awatar morsik
        morsik

        Dlaczego go minusujecie?
        Ma rację, jednak trzeba mieć odpowiednie uprawnienia – ustawicie je w Authorizations w GNOME…

        1. Awatar jellonek
          jellonek

          o ktore uprawnienia chodzi?
          mozesz podac sciezke do tego uprawnienia?

      2. Awatar jellonek
        jellonek

        sorry mistrzu – ale pod debianem takiej opcji nie ma (o jakiego checkboksa ci chodzi? jakie "ustawienia systemowe"? chodzi ci o system/prererencje, czy system/administracja?)
        najglupsze w tym wszystkim jest to, ze mimo ustawienia dontzap=false, co potrwierdza Xorg.log – nadal nie dziala ta kombinacja klawiszy – a w polkit-gnome-authorization nie widze zadnej pokrewnej opcji, ktora by mi pozwolila sobie samemu nadac uprawnienia do czegos, do czego jestem przyzwyczajony od lat, a zmuszony do uzywania – przez cholerna niestabilnosc sterownikow intela…

        1. Awatar val-gaav
          val-gaav

          Kolega Domker ma rację, z tymże wypadłoby zaznaczyć, że tak jest w KDE4.. Dokładniej w 4.2

        2. Awatar val-gaav
          val-gaav

          Zresztą napisał wyraźnie Ustawienie Systemowe / Ekran … W Gnome nie ma pozycji "Ustawienia Systemowe" więc wsumie można się było łatwo domysleć, że nie chodzi o Gnome.

        3. Awatar jellonek
          jellonek

          domysli sie tego na pewno ktos, kto widzi kde raz na kilka miesiecy…

        4. Awatar val-gaav
          val-gaav

          … ale widzi Gnome codziennie więc skoro nie ma pozycji "Ustawienia Systemowe" to dość jasne, że Domkerowi chodziło o inne środowisko.

          Chociaż wsumie odpowiadający od razu dziwnym zbiegiem okoliczności założyli, że chodzi o Gnome… Aż dziwi, że Domker dostał tyle minusów a nikt w komentarzu nie zapytał "Ale w jakim środowisku graficznym jest ta opcja? "

        5. Awatar vries
          vries

          W Sid (albo jeśli mamy z jakichś innych powodów xkb-data 1.6) pewnie jest to kwestia ustawienia XkbOptions. Nie sądzę, by kde, czy cokolwiek innego było w stanie na to pomóc.

    2. Awatar wieszti
      wieszti

      niby niektórzy skarżyli się na przypadkowe wciśniecie tych klawiszy i związane z tym resety xorg o_O

      1. Awatar D3X
        D3X

        Trzeba chyba być wybitnie upośledzonym, żeby przez przypadek wcisnąć ctrl+alt+bcksp…

        1. Awatar wieszti
          wieszti

          też tak uważam

        2. Awatar wieszti
          wieszti

          a dokładnie to przez pomyłkę a nie przypadek http://bgoglin.livejournal.com/16916.html

        3. Awatar Bananikus
          Bananikus

          Czasem ma się taki odruch po prostu. 🙂 W Opensuse zrobili tak, że trzeba było wcisnąć 2x żeby wywaliło xorg i było to chyba najlepsze rozwiązanie.

        4. Awatar bies
          bies

          D3X: ,,niektórzy'' == ,,użytkownicy Emacsa''. Takie skróty są tam na porządku dziennym. A mimo, że używam Vima nie nazwałbym przeciętnego użytkownika Emacsa ,,upośledzonym''.

    3. Awatar vries
      vries

      Tego nie wiedzą nawet najstarsi górale. Ale ci po 90-tce pobrzękują coś o wpływach Ubuntu na takie dziwne decyzje.
      Z drugiej strony, można opcję z powrotem włączyć, wiec to nie jest taki problem.

      1. Awatar bies
        bies

        Zamiast słuchać górali lepiej przeczytać odpowiedni wątek na xorg-devel.

    4. Awatar Dux
      Dux

      I dlaczego działanie myszy czy klawiatury uzależniono od działania hala i dbusa?
      Niby co to dało?

      1. Awatar marian
        marian

        http://wiki.archlinux.org/index.php/Xorg_input_ho…

        1. Awatar Dux
          Dux

          Przyznam, że przez mój angielski średnio zrozumiałem tekst 😉 Chodzi o to, że bez tego są problemy z prawidłowym działaniem niektórych urządzeń?
          Jeśli tak to OK (bez wzgledu na to w czym tkwił problem, skoro lepiej rozwiązać sie tego nie dało). Po prostu miałem wrażenie, że developerzy wyszli z załozenia, że każdy z hala i dbusa korzysta, wiec nic nie szkodzi te rzeczy ze soba powiązać. Ale skoro jest inaczej to już sie oburzał nie bedę (w końcu xorg da się tak skonfigurować, co by mysz i klawiatura bez hala i dbusa działały) 😉

      2. Awatar marcinsud
        marcinsud

        ja mam dalej i myszkę i klawiaturę ustawioną w xorg.conf i te ustawienia nie są ignorowane.

    5. Awatar Mieszko Kaczmarczyk
      Mieszko Kaczmarczyk

      @Teodorka
      mnie bardziej martwi dlaczego znikneło
      .
      Option "UseEDIDFreqs" "False"
      .
      i trzeba ręcznie tę linie dopisać aby przy nVidii uzyskać więcej niż 60Hz w pionie.

  5. Awatar gotar
    gotar

    s/wiele miesięcy/wiele lat/
    Przecież te zmiany zaczęły być wprowadzane jeszcze w okolicach 2007 roku, jak nie wcześniej.

  6. Awatar hehe
    hehe

    raczej z lat 70 do 90 przechodzi

  7. Awatar DerDevil
    DerDevil

    Tak to jest jak się GnuLinux i samego Linuksa zepchnęło do roli serwerów, a teraz gdy więcej ludu zaczęło go dostrzegać jako system na desktop to dopiero teraz się zachciało unowocześniać jego elementy.
    No ale lepiej późno nisz wcale.

    Ku chwale wolności 😀

    1. Awatar kocio
      kocio

      Nie mam wrażenia, że został zepchnięty. Powstał na bazie UNIX-a, a ten akurat zajął niszę serwerową, więc Linux się jednoznacznie kojarzył – a i to nie od razu, bo wcześniej zaczynał z etykietką "zabawka dla hobbystów", czyli i tak był to już krok naprzód.

      Oczywiście to zardzewiałe myślenie na pewno spowolniło zmiany na biurku, ale wolność rozwoju jednak zaczęła robić swoje koło 2000 roku i okazało się, że może być na biurka, a na pewno na urządzenia mobilne.

      Prace nad unowocześnianiem grafiki na wolnym biurku pociągnął najpierw Keith Packard – a przynajmniej on był najbardziej dostrzegalną osobą, która powiedziała, że X-y są piękne, ale zapyziałe i że należy je unowocześnić. To był ważny etap: ktoś musiał to głośno powiedzieć i położyć fundamenty, i on to właśnie zrobił.

      Za tym poszły ruchy w kierunku tworzenia sterowników 3D dla Linuksa i sterowników FLOSS, a obecne zmiany to już bardziej konsekwencja zmian w sprzęcie i właśnie postępu w rozwoju wolnych sterowników grafiki, nikt nie musi nawoływać do zmian. I bardzo dobrze. Po ukończeniu tego dużego skoku być może przez jakiś czas grafika FLOSS będzie mogła się rozwijać już bardziej ewolucyjnie.

      1. Awatar j23tom
        j23tom

        Poprawianie podsystemów jest ok, ale nic, ale to nic nie zastąpi braku aplikacji dla biznesu na Linuksa, moim zdaniem jedyna nadzieja w Moonlight (implementacja Silverlight), bo może to realnie poszerzyć grono wytwórców komercyjnego oprogramowania które będzie działać out of box na Linuksie.

        1. Awatar kocio
          kocio

          Dla biznesu (a i to nie całego) być może, ale mówimy tu o całym biurkowym Linuksie, a dla niego to już tak nie jest.

          Dla większości bardziej potrzebne są takie aplikacje jak Jokosher, PiTiVi, coś co pozwoli na edycję plików CorelDRAW oraz AutoCAD-a, odpowiednik Photoshopa (czyli program graficzny z podobnym interfejsem i rdzenną obsługą CMYK), uniwersalny konwerter filmów do urządzeń mobilnych, odtwarzacz wideo z komfortową obsługą napisów oraz program do prostego nagrywania z karty TV…

          Oczywiście do tego też dobra emulacja Windows głównie do gier, ale tak naprawdę to nie są jakieś wydumane potrzeby. Aż się dziwię, że nie powstała jakaś grupa deweloperów, którzy zajęliby się właśnie tego typu rzeczami – niekoniecznie pisaniem od nowa, ale dopieszczaniem (np. VLC jest bardzo fajne, ale jeszcze nie ma działającego nagrywania a obsługa napisów jest, ale gdzieś pod schodami).

        2. Awatar iria
          iria

          @j23tom

          Na pewno chodzi Ci o Moonlight (Silverlight), a nie przypadkiem o Mono (.Net)?

          Bo za nic nie rozumiem jak "windowsowy flash", ma pomóc twórcom komercyjnego oprogramowania.

        3. Awatar bitels
          bitels

          "odtwarzacz wideo z komfortową obsługą napisów"
          Póki co najlepszy jest smplayer, potem kaffeine a w vlc jeszcze żadnych napisów mi się nie udało otworzyć

        4. Awatar Ron_K
          Ron_K

          Jak to brak a to: http://www.suse.pl/katalog/ No chyba że ci chodzi o "No pay"

        5. Awatar kocio
          kocio

          O ile pamiętam nawet SMPlayer nie ma komfortowej — kilka lat temu wszyscy by się cieszyli z klawiszy do napisów i nie marudzili, dzisiaj chodzi o zaawansowane możliwości ich konfiguracji; ot, standard się podniósł.

          Natomiast w VLC spróbuj otworzyć plik – na dole okienka dialogowego zobaczysz "Używaj pliku z napisami"; jak to zaznaczysz to masz "aż" dwie opcje – wielkość i wyrównanie. W trakcie odtwarzania możesz wczytać plik, ale już żadnych opcji nie widać.

          Założę się, że to nie wymaga wielkiego kodowania, a bardziej stwierdzenia, że to jest istotne i przemyślenia jak te opcje zmieścić na interfejsie.

          Myślę, że i na to przyjdzie czas, bo "twardogłowi" serwerowcy już chyba dali sobie spokój z nawracaniem na wiarę, że Linux jest tylko na serwery i biurkowa hołota wszystko popsuje — zostały ich już tylko niedobitki.

          Ale na razie mamy roboty u podstaw i to też jest potrzebne. W dodatku przeczy to prostackiemu przekonaniu, że grafika (czy dźwięk) jest dla lamerów, a prawdziwi mężczyźni zajmują się jądrem, bo reszta jest trywialna. Otóż, jak widać, nie jest.

        6. Awatar gedgon
          gedgon

          kocio, a chociaz ladnie opisany feature request wyslany? Moze developerom w/w nawet nie przyszla do glowy taka funkcjonalnosc.

        7. Awatar kocio
          kocio

          Nie wysłany — jak mam czas, to piszę niusy o istotnych (moim zdaniem) sprawach.

          Kiedyś zaczynałem od tłumaczeń programów, ale zdecydowałem zająć się niusami, żeby w ten sposób więcej osób zainteresować ogólnie problematyką biurkowego Linuksa (i nie tylko). Wychodzę z założenia, że nie da się samemu zająć wszystkim ważnym, więc wybrałem konsekwentne dbanie o powiększanie społeczności, bo jak jest więcej ludzi, to większa szansa, że kto inny zauważy problem i go może nawet załatwi.

        8. Awatar irfan
          irfan

          kocio: chyba dawno nie instalowaleś SMplayera. Moim zdaniem obsługa napisów jest bardzo dobra. A jeżeli do tego skompilujesz Mplayera z parametrem –enable-enca i zaznaczysz odpowiednią opcję w Smplayerze, to nawet kodowanie napisów wykryje bez problemu. Naprawdę sprawdź obsługę napisów w SMplayerze, bo nie wiem czego więcej chcieć.

        9. Awatar marcin
          marcin

          myslze ze kazdy chce miec oblsuge napisow odrazu po pobraniu programu -> bez kombinacji skompiluj cos tam, zainstaluj czcionki do katalogu itp…

          Czego wiecej chciec?
          -Chce miec na linuksie player o przyjaznosci subedit player-a z windy

        10. Awatar kocio
          kocio

          @irfan: tak jak pisze marcin – jeśli ktoś ogląda dużo filmów z napisami, to nie wystarczy, że program pozwala wybrać napisy i automatycznie wyświetla jeśli mają tę samą nazwę pliku oraz wykryje jakie to kodowanie.

          Ważne, żeby podczas odtwarzania można było zmieniać rozmiar, kolory, położenie, dodawać i wybierać parametry tła, a nawet przyspieszać lub opóźniać, bo nie zawsze są zsynchronizowane. A może jeszcze jakiś mechanizm a la QNapi?

          Jak widać można chcieć naprawdę wiele, a ja nie mówię nawet z praktyki. Mnie to nie jest potrzebne, bo bardzo rzadko oglądam filmy na komputrze, ale wiem, że to naprawdę ma znaczenie.

          To może ktoś powypełnia te bugreporty, jeśli czuje się przekonany, że to nie jest bajka o żelaznym wilku, tylko brakująca funkcjonalność? VLC np. jest już popularny, bo jest port także pod Windows, czemu nie postarać się, żeby jego wybór to był "no brainer". No, SMPlayer może być jako konkurent. =} A nie jakieś Subedity, AllPlayery itp.

        11. Awatar j23tom
          j23tom

          @iria
          Flash przy Silverlight 2 to trabant przy najnowszym modelu BMW. W Silverlight mozna na serio robic aplikacje ktore zachowuja sie jak desktopowe(w SL3 dodano nawet 'dektop mode')
          Dodalbym jeszcze ze Moonlight (w przeciwienstwie do flasha) jest otwartozrodlowy, ale odnosze wrazenie ze dla wiekszej czesci czytelnikow linuxnews nie ma to najmniejszego znaczenia.

          @kocio
          Oczywiscie jest tu implicite zalozenie, ze dla biurkowego Linuksa niezbedne jest popularyzacja pingwina w zastosowaniach biznesu.

        12. Awatar irfan
          irfan

          @kocio: Tylko że wiekszość opcji które wymieniłeś jest w SMplayerze …masz menu "napisy" i skróty klawiszowe …no może tylko kolorów i parametrów tła nie da się zmieniać w trakcie oglądania. Czy Ty w ogóle używałeś ostatnio tego programu? Proszę sprawdź go zanim odpiszesz, bo ciężko się dyskutuje z kimś, kto opiera swoje argumenty na historii, a nie stanie obecnym.

        13. Awatar irfan
          irfan

          @kocio: Mechanizm a la Qnapi? Jest opcja w menu "napisy" –> "Znajdź napisy w OpenSubtitles.org!

  8. Awatar Mariusz
    Mariusz

    a ATI HD w dalszym ciągu nie jest obsługiwane na otwartych sterownikach 🙁

    1. Awatar bies
      bies

      2D już jest.

  9. Awatar przemo_li
    przemo_li

    take it easy, ATI a raczej AMD pomaga jak może aby developerzy ze wszystkim się wyrobili ale na stabilne stery trzeba poczekać a opcja hd.
    AMD chce HD w wolnych sterownikach (bo sama lepszych nie zrobi 😀 )
    ponadto AMD współpracuje z red hatem i novelem aby wszystko hulało
    wystarczy być cierpliwym

  10. Awatar Damian
    Damian

    Kombinowałem z kartą ati x1650pro na agp na różnych dystrybucjach. Ubuntu, Fedora, Mandriva, openSuSe, PCLOS, i pochodnych, nawet na PuppyLinuxie. Ściągałem z repozytoriów, i bezpośrednio poprzez instalator AMD. Szukałem na forumach różnych dystrybucji. Googlowałem. Przez tydzień instalowałem systemy tyle razy, że straciłem rachubę. NIC – w przenośni i dosłownie. Sukcesem było pojawienie się czarnego obrazu. No i niestety, żeby pograć sobie w (legalne) World Of Goo, czy skorzystać z (darmowego) Stellarium musiałem zainstalować Windowsa XP. Szkoda, wielka szkoda… 🙁

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *